Over nalaten praat niemand graag. Toch is het verstandig om er op tijd over na te denken. Want naast de emotionele kant van een overlijden, spelen ook de financiële en fiscale gevolgen een grote rol. Een goed doordacht verervingsplan voorkomt dat je nabestaanden later worden geconfronteerd met onverwachte belastingen of lastige keuzes.
Wat is erfbelasting?
Wanneer iemand overlijdt, moeten de erfgenamen in veel gevallen erfbelasting betalen. Dat is belasting over alles wat zij erven, bijvoorbeeld geld, een woning, beleggingen of een onderneming.
De hoogte van de erfbelasting hangt af van twee factoren:
- De waarde van de erfenis.
- De relatie tot de overledene.
Hoe dichter de familieband, hoe gunstiger het tarief en hoe hoger de vrijstelling. Zo betalen de partner, ouders en de (klein)kinderen meestal veel minder erfbelasting dan bijvoorbeeld een broer, zus of vriend.
Vrijstellingen in 2025
De Belastingdienst hanteert jaarlijks vernieuwde vrijstellingsbedragen. Voor 2025 gelden de volgende vrijstellingsbedragen voor de erfbelasting:
- Partner: vrijstelling van € 804.698
- Ouders: vrijstelling van € 60.359
- Kinderen: vrijstelling van € 25.490
- Kleinkinderen: eveneens € 25.490
- Overige erfgenamen: € 2.690
Alles boven deze bedragen wordt belast in schijven die kunnen oplopen van 10% tot 40%. Het loont dus om vooraf na te denken over hoe je vermogen verdeeld is en wie wat erft.
Waarom een testament onmisbaar is
Zonder testament bepaalt de wet wie jouw erfgenamen zijn — en dat is niet altijd wat jij wilt. Met een testament leg je niet alleen vast wie wat krijgt, maar kun je ook fiscale optimalisatie toepassen.
Een testament kan onder meer regelen:
- Dat je partner eerst gebruik mag maken van bepaalde vrijstellingen.
- Dat vermogen in fases overgaat naar de volgende generatie.
- Dat een executeur wordt benoemd die de afwikkeling van de nalatenschap regelt, en/of een bewindvoerder die het beheer voert over het vermogen dat is nagelaten aan (jonge) kinderen.
Een testament geeft rust, duidelijkheid en kan een forse besparing van erfbelasting opleveren.
Schenken bij leven: nu al vooruitdenken
Schenken is een manier om al tijdens je leven vermogen over te dragen aan bijvoorbeeld (klein)kinderen. Zo verlaag je jouw toekomstige nalatenschap – en dus ook de belastingdruk – voor je erfgenamen.
Voor 2025 gelden de volgende vrijstellingsbedragen voor de schenkbelasting:
- € 6.713 per kind (vrij besteedbaar)
- Onder voorwaarden een eenmalig verhoogde vrijstelling voor bijvoorbeeld een eigen woning, ter hoogte van € 32.195 (vrij besteedbaar), of voor de betaling van een ongebruikelijk dure studie/opleiding, ter hoogte van € 67.064.
- € 2.690 voor overige verkrijgers.
Let op: schenken moet juridisch en fiscaal goed geregeld worden. Een verkeerd geformuleerde schenking kan juist leiden tot extra belasting of discussies tussen erfgenamen.
Bedrijf en nalatenschap: een bijzondere situatie
Heb je een onderneming of ben je DGA, dan komt er nóg een laag bij: bedrijfsopvolging. De Bedrijfsopvolgingsregeling (BOR) kan zorgen voor een aanzienlijke successievrijstelling bij overdracht van ondernemingsvermogen — maar alleen als jij en jouw opvolger aan specifieke voorwaarden voldoen.
Daarnaast is het voor de continuïteit van je onderneming belangrijk om na te denken over het vastleggen van een levenstestament. Als je als ondernemer dan tijdens leven wilsonbekwaam wordt – denk aan dementie, ernstige fysieke en/of verstandelijke beperkingen of een andere situatie waarin je niet meer in staat bent om zelf beslissingen en beheershandelingen voor je onderneming te verrichten – zorgt het levenstestament ervoor dat een door jou gekozen persoon jouw onderneming zolang kan leiden. Maar ook dat het beheer over je privévermogen is geregeld.
Daarom is het belangrijk om tijdig te plannen. Niet alleen voor de continuïteit van je bedrijf, maar ook om te voorkomen dat je erfgenamen worden geconfronteerd met hoge erfbelasting over bedrijfsvermogen dat ze niet direct kunnen liquideren.
Veelvoorkomende valkuilen
In de praktijk zien we regelmatig dat nalatenschappen onbedoeld ingewikkeld of kostbaar worden door:
- Geen testament, of een oud testament dat niet meer past bij de gezinssituatie.
- Geen aandacht voor huwelijkse voorwaarden of samenlevingscontracten, terwijl deze in eerste instantie bepalen wat in de belaste nalatenschap valt en wat niet.
- Geen rekening gehouden met vastgoed, leningen of bedrijfsvermogen.
- Geen berekende nagelaten boedel en erfbelastingdruk bij het eerste overlijden van een van de twee partners (zijnde ouders), waardoor bij tweede overlijden geen overbedelingsschuld uit eerste overlijden in mindering op de nalatenschap kan worden gebracht.
Door dit soort zaken goed te regelen, bespaar je je erfgenamen tijd, geld en spanning.
Juyst: duidelijkheid bij nalaten
Erfrecht en fiscaliteit zijn nauw met elkaar verweven. Bij Juyst helpen we je om jouw wensen, vermogen en juridische (bedrijfs)structuur helder op elkaar af te stemmen. We brengen de boedel en fiscale gevolgen in kaart, adviseren i.o.m. de notaris over testamenten en schenkingen, en zorgen dat het verervingsplan fiscaal klopt — zodat jouw erfgenamen niet met een (onverwachte en) onnodige erfbelastingdruk achterblijven.
👉 Tip: zie je nalatenschap als onderdeel van je financiële planning. Hoe eerder je ermee begint, hoe groter de kans dat je vermogen ook écht terechtkomt waar jij het wilt — zonder fiscale verrassingen.
