Inleiding
Op 30 december jl. heeft de Rechtbank Den Haag uitspraak gedaan in een zaak, waarin een gemeente een bijdrage had ontvangen uit het BTW compensatiefonds (hierna: BCF) ter zake van de gescheiden inzameling van afvalstromen. Voorheen was dit ook de gebruikelijke verwerkingswijze van de btw. Het ministerie heeft in haar brief van 12 november 2019 echter aangegeven dat de bijdragen van stichting Afvalfonds moet worden aangemerkt als een btw-belaste vergoeding, waardoor de btw over de kosten ook niet gecompenseerd moeten worden bij het BCF, maar moeten worden teruggevraagd op aangifte. Dit moet vervolgens worden gecorrigeerd met vijf jaar terugwerkende kracht. Belanghebbende gaat hierover in beroep.
Ter zitting zijn tevens de zaken van tien andere gemeenten behandeld over dit onderwerp.
Uitspraak Rb. Den Haag
Economische activiteit
Ten eerste oordeelt de rechtbank dat er sprake is van een economische activiteit. Er is sprake van een dienst die onder bezwarende titel wordt verricht.
Ondernemer of overheid
Nu is vastgesteld dat sprake is van een economische activiteit, moet worden beoordeeld of de gemeente handelt als overheid.
Artikel 13 van de Btw-richtlijn bepaalt namelijk dat: “De staat, de regio’s, de gewesten, de provincies, de gemeenten en de andere publiekrechtelijke lichamen worden niet als belastingplichtigen aangemerkt voor de werkzaamheden of handelingen die zij als overheid verrichten, ook niet indien zij voor die werkzaamheden of handelingen rechten, heffingen, bijdragen of retributies innen.
Om te kwalificeren voor ‘handelen als overheid’ geldt dat moet worden voldaan aan de volgende drie voorwaarden:
-
- Het moet gaan om een publiekrechtelijk lichaam;
-
- Het publiekrechtelijk lichaam handelt onder een specifiek voor haar geldend regime;
-
- Het publiekrechtelijk lichaam treedt niet in concurrentie met privaatrechtelijke marktpartijen.
Gemeenten zijn volgens de Wet Milieubeheer verplicht zijn om minstens eenmaal per week het huishoudelijk afval in te zamelen. Zij hebben daarbij een verplichting om groente-fruit- en tuinafval gescheiden in te zamelen. Het scheiden van glas, papier, karton, hout en metaal is geen wettelijke taak van de gemeente. De scheiding van dit afval (of het gescheiden inzamelen) is een verplichting die rust bij het verpakkend bedrijfsleven, op basis van het Besluit beheer verpakkingen 2014 (Bbv).
Hieruit volgt reeds dat geen sprake kan zijn van een specifiek voor de gemeente geldend juridisch regime. De gemeente handelt hierdoor niet als overheid, maar wordt aangemerkt als ondernemer voor de Btw. Derhalve heeft zij volgens het oordeel van de rechtbank onterecht aanspraak gemaakt op een bijdrage uit het BCF.
Belastingrente
In betreffende zaak heeft de Belastingdienst tevens belastingrente in rekening gebracht bij de gemeente, waartegen zij tevens bezwaar heeft gemaakt.
Rechtbank Den Haag heeft hierbij geoordeeld, in lijn met eerdere jurisprudentie (zie hiervoor onze nieuwsbrief van 14 december 2020 ), dat de belastingrente terecht door de Belastingdienst is opgelegd.
Gevolgen
Dit was de eerste uitspraak op de procedures die worden gevoerd over de Nedvang bijdrage die gemeenten ontvangen. Wij verwachten dat er een hoger beroep zal worden ingesteld tegen de uitspraak, al is het maar omdat deze procedure voor een elftal gemeenten gezamenlijk is gewezen. Wij volgen de zaken met belangstelling. De Hoge Raad heeft met begraafplaatsen al wel geoordeeld dat overheidsactiviteiten strikt moeten worden uitgelegd.
